Thursday, 31 May 2012

बामणघळ  - हेदवी
                      हेदवीच्या समुद्र किनाऱ्यावर , सुरुच्या दाट सावलीत समुद्रावरचा भन्नाट वारा घेत निवांत बसने हा एक सुखद अनुभव आहे. या समुद्र किनाऱ्यावर निसर्ग चमत्काराचे एक रौद्र दर्शन घडते. समुद्राकडे तोंड करून उभे राहिल्यास उजव्या बाजूला दिसणाऱ्या उमा - महेश्वराच्या मंदिराच्या बाजूने डोंगराच्या कडेने चालत गेल्यास पुढे खडकात पडलेली एक मोठी  भेग दिसते. येथे डोंगरावर वर्षानुवर्षे समुद्राचे पाणी धडकून एक अरुंद घळ तयार झाली असून येथील पाण्याच्या खोलीचा अंदाज येत नाही. या कपारीत पाणी घुसून जोरात वर उसळते. 
                       या ठिकाणी गावातील लोकांकडून एक कथा ऐकायला  मिळते , वेळ रात्रीची होती , कोणी एक ब्राह्मण या वाटेने चालला होता , या घळीची त्यास माहिती नव्हती . त्याचा पाय घसरला आणि या घळीने त्यास पोटात घेतले .तेव्हापासून बहुतेक याला  "बामणघळ " असे नाव पडले.  

बुधल सडा 


अर्धवर्तुळाकार उथळ  पुळण  
            बुधल हे सर्वसामान्य पर्यटकांना फारसे  माहिती नसणारे ठिकाण . गुहागर पासून साधारण २० किलोमीटर अंतरावर. बुधालाची अर्धा कि.मी. लांबीची अर्धवर्तुळाकार उथळ  पुळण हेच या गावाचे प्रमुख आकर्षण आहे. 
प्रवाळयुक्त दगड  (Basalt rocks)
             येथील निळे पाणी इतके स्वच्छ आणि नितळ आहे कि पाण्याखालची दोन - तीन फुटावरची जमीन दिसते. बाजूला दोन्हींकडे उंच टेकड्या आणि मध्ये छोटीशी पुळण आहे. टेकडीच्या बाजूला  खडकांवर लाटांचे सतत थैमान सुरु असते. कपारीत जावून घुसळणारे पाणी , २-३ मी. उंच उडणारे शुभ्र कारंजे न त्याच्याशी होणारे काळ्या दगडांची टक्कर , अत्यंत सुंदर दृश्य बघावयास मिळते. परंतु हे दृश्य दुरूनच पाहणे योग्य , कारण हा प्रवाळयुक्त दगड आहे.    
   

Thursday, 17 May 2012

गोपळ गड  - गुहागर 


गोपाळगड 
               गुहागर गावापासून  अंजनवेल गावातून  थेंट  किल्ल्यापर्यंत गाडी जाते. तसेच हौशी पर्यटक  अंजनवेल     गावातून  किल्ला चढूनही जाता येतें. काहींच्या मते , आंग्रे काळात या किल्ल्याचा  किल्लेदार गोपाळराव यांच्या नावा वरून  गोपाळगड  हे  नाव पडले असावे . किल्ल्याच्या भक्कम तटबंदित  एकूण बारा बुरुजे आहेत . पूर्वेला आणि पश्चिमेकडे  दोन दरवाजे आहेत . दरवाज्याच्या दोन्ही बाजूस  पहारेकर्यांच्या  देवड्या आहेत. जसजसे किल्ल्याच्या आत प्रवेश करू तसे एक एक  अवशेष दिसु  लागतात. किल्लेदाराच्या वाड्याचे , कोठीचे  अवशेष आणि तीन विहिरी आणि अनेक छोटी मोठी जोती नजरेस  पडतात .  तटबंदिवर गवताचे रान नसेल तर संपूर्ण किल्ल्याभोवती फिरता येते. फिरतांना समुद्र , दाभोळची खाडी , वासिष्टी नदी , एनरोन प्रकल्प , पायथ्याशी अंजनवेल , धोपावे , नवानगर   असे मोठे नयनरम्य दृश्य दिसतें . 


उरफाटा गणपती 


               गुहागर  येथील कोळी समाजातील लोकांना समुद्रात एक गणेशमूर्ती सापडली होती. सर्वांनी मिळून या गणेशाची प्रतिष्ठापना केली. एकदा समुद्राला भरती येऊन गुहागर बुडण्याची वेळ आली असताना ग्रामस्थांनी या गणपतीची आराधना केली. त्या वेळी पूर्वाभिमुख गणेशाने आपले तोंड पश्चिमेकडे करून समुद्राची दिशा बदलल्याची दंतकथा आहे. त्यामुळे या गणपतीचे नाव  ‘उरफाटा गणपती’ असे पडले. या गणपतीची प्रतिष्ठापना सुमारे तीनशे वर्षांपूर्वी झाल्याचे सांगण्यात येते. हा गणपती खरे कुळाचा आहे. खरे घराण्यातील सदस्य हे मातीच्या मूर्तीची पूजा भाद्रपद गणेश चतुर्थीला न करता घरातील पितळेची मूर्ती घेऊन किंवा नर्मदेचा गणपती म्हणून लाल दगडाची पूजा करतात. नवसाला पावणारा गणपती म्हणून या गणपतीची ओळख आहे. ही मूर्ती पांढरी शुभ्र आहे. या मूर्तीची उंची जवळपास अडीच फूट असून चतुर्भुज संबोधली जाणारी ही गणेशाची मूर्ती डाव्या सोंडेची आहे

      

Thursday, 10 May 2012

                                                                      श्री व्याडेश्वर मंदिर 
                  गुहागर गावात गेल्यावर गावाच्या बाजार पेठेतच श्री व्याडेश्वर चे मंदिर आहे . गुहागर मधेय पूर्वी खूप    वाड्या होत्या . त्या वाद्यांचा देव म्हणून व्याडेश्वर किंवा वाडा  म्हणजे  तबेंल्याजवळ हे लिंग सापडले म्हणून व्याडेश्वर नाव पडले अशा कथा गुहागरवासी सांगतात . संपूर्ण दगडी बांधकाम केलेल्या या मंदिराला दगडी तत्बंदीही आहे. या तटबंदीतून आत प्रवेश केल्यावर एका बाजूला गरीद आणि दुसर्या बाजूला मारुती अशा मूर्ती आहेत. 
            मंदिर आवारात तीन दीपमाळा  आहेत. सभामंडपात तीन - साडेतीन  फुटाचा पाषाणाचा नंदी  आहे . गाभाराच्या मध्यावर 1.5 मी लांब आणि 1 मी उंच अशी काळ्या पाषाणातील शिवपिंडी असून त्यावर सुरेख कोरीवकाम असलेल्या तांब्याच्या नागराजाची प्रतिमा आहे. पिंडीवर त्रिशूळ  ठेवलेला आहे. 
            इतर अनेक मंदिरांप्रमाणे या मंदिरालाही सुरस पुराणकथा आहेत . कोण्याकळी इथल्या शिवलिंगांचे तीन कडपे उडाले , एक असगोलिचा वाळकेशवेर (वाळूकेश्वेर ) , दुसरा अदूरचा टाल्केश्वेर आणि तिसरा अनजन्वेलचा उडालेला उदालेश्वेर . गुहागरचा प्रसिद्ध होळीचा सन हा मंदिर परिसरात साजरा होतो . गुहागरच्या निसर्गसौन्दर्यबरोबरच व्यादेश्वेराचेही महात्म्य आहे.        

Thursday, 3 May 2012

                                                                 श्री दुर्गा देवी मंदिर 

दुर्गा देवी - गुहागर 

देवीचा खांब 
              
                  गुहागर ह्या गावाची विभागणी एकूण  तीन  भागात  झालेली आहे. खालचा पाट ,  वरचापाट , आणि देव पाट . ह्यापैकी  वरच्या पाटाट दुर्गा देवीचे मंदिर आहे. गुहागर वेलदूर रस्त्यावर वरच्या पाटात  एक रंगीत  खांब दिसतो याला देवीचे खांब म्हण्तात  . इथूनच  दुर्गा देवी मंदिराचा रस्ता आहे .  सध्याचे मंदिर हे पेशवेकालीन आहे. अलीकडेच देवीच्या मंदिराचा जीर्णोद्धार करण्यात आला . आता थेट मंदिरापर्यंत वाहने पोहोचू शकतात. 
देवीच्या मंदिरासमोरील  तळे 
              देवीचे मूळ  स्थान तेराव्या शतकातील आहे. पुण्याच्या कोण्या एका भक्ताने एक  संगमरवरी आणि एक  काळ्या पाषाणाची मूर्ती करवून आणल्या. त्यातील  एक  गुहागर येथे स्थापित  केली . मंदिर पुर्वाभिमुख असून  प्रथम  दुमजली सभामंडप , नंतर दुसरा सभामंडप आणि गाभारा अशी रचना आहे. 
             दोन फूट चौथऱ्यावर सुमारे  पाऊ ण  मिटर  उंचीची अष्टभूजा महिषासुरमर्दिनी रूपातील पंढरी संगमरवरी मूर्ती आहे. देवीच्या मागे सुंदर कोरीवकामं  केलेली पितळी  प्रभावळ  आहे. सभामंडपात कोरीवकाम  केलेले लाकडी खांब आहेत . देवी समोर 300 तें  400 वर्षापूर्वीचा अश्वतथ  वृक्ष  आहे. त्यास " अश्वतथ  नारायण " म्हणतात. याच परिसरात चारही बाजूने पायर्या असलेले मोठे तळे  आहे. 
     नवरात्र आणि धुळवडीच्या दिवशी देवीचा मोठा उत्सव असतो. आता नव्याने मंदिराच्या परिसरात  भक्तनिवासाची सोय  केलेली आहे.