Thursday, 28 June 2012

चिपळूण मधील पर्यटन स्थळे :
श्री क्षेत्र परशुराम 
       मुंबई - गोवा महामार्गावर खेड नंतर  चिपळूणच्या अगोदर 10 किलोमिटर  डाव्या बाजूस रस्त्याने वर गेल्यावर आपण श्री क्षेत्र परशुराम इथे पोहोचतो . या रस्त्याला परशुराम घाटी असेही म्हणतात .
      विष्णूंचा  सहावा अवतार मानलेले भगवान परशुराम हे जमदग्नी ऋषी आणि रेणुका माता यांचे सुपुत्र . त्यांचे मुळ  नाव भार्गवराम . परंतु परशु या शास्त्राने त्यांनी शत्रूंचा नाश केला म्हणून त्यांना सर्व परशुराम म्हणून लागले. त्यांनी जिंकलेली सर्व भूमी कश्यप ऋषींना दान केल्यानंतर त्यांनी स्वतःसाठी समुद्र मागे हटवून जी भूमी निर्माण केली तेच आजचे "कोकण ". त्यानंतर श्री परशुराम महेंद्र पर्वतावर स्थायिक झाले आज त्याच जागी परशुराम मंदिर उभे आहे . मंदिराच्या सभोवताली  दगडी तट  असून आत येण्यासाठी प्रमुख आणि दुसर्या बाजूला लहान दरवाजे आहेत. परशुराम मंदिरात मध्यभागी परशुरामाची , डावीकडे कामाची आणि उजवीकडे काळाची  मूर्ती आहे.  

सवतसडा 


परशुराम घाटिनंतर सपाटीला लागण्यापूर्वी डाव्या हाताला एक सुंदर धबधबा ऐईन पावसाळ्यात बघायला मिळतो . कड्यावरून कोसळणारे पांढरेशुभ्र पाणी , खालून वाहणारा  खळखळता ओढा  आणि आजूबाजूची हिरवाई यामुळे इथे थांबणे अपरीहार्य ठरते. सवतीमत्सरातून दोन्ही सवतीनचा या कड्यावरून खाली पडून  अंत  झाला . म्हणून यास "सवतसडा" असे वेगळेच नाव पडले  असावे.   

डेरवण शिवसृष्टी 


चिपळूण पासून 20 किलोमिटर  अंतरावर वालावलकर  ट्रस्ट मार्फ़त छत्रपति शिवाजी महाराजांच्या जिवनातील स्फूर्तिदायी प्रसंगावर आधारित शिवसृष्टि उभारली आहे. सिमेंट मधेय घडवलेल्या मुर्त्यांद्वारे मंडपाच्या भिंतीवर शिवजन्म , आग्र्याहून सुटका , अफजलखानाचा वध , शायीस्तेखानाचे पलायन अशा अनेक प्रसंगांचे देखावे उभे केले आहेत. महाराष्ट्राचा चैतन्यदायी इतिहास नव्या पिढीला ज्ञात करून देण्यात शिवसृष्टी चा हेतू सध्या होतो. 


श्री विन्ध्यवासिनी देवी 


नंद आणि यशोदेची मुलगी जी कृष्णाच्या ऐवजी वासुदेव देवकीच्या कोठडीत पोहोचली तिला कंवसाने ठार मारण्यासाठी उचलले तेव्हा ती त्याच्या हातून निसटली आणि विन्ध्य पर्वतावर जावून राहिली तीच  ही विन्ध्यवासिनी.
देवीची मूर्ती 800-1000 वर्ष जुनी असून मूर्तीला   8 हात आहेत   आणि मूर्ती महिषासुरमर्दिनी रुपात आहे.
असे हे चिपळूण शहरही पर्यटनासाठी प्रसिद्ध आहे.  

Thursday, 14 June 2012

श्री वेळणेश्वर   मंदिर - गुहागर  
श्री वेळणेश्वर 
           वेळणेश्वर या समुद्र काठच्या गावाला सृष्टीचा वरदहस्त लाभलेला आहे. गुहागर पर्यटन स्थळा मधेय  वेळणेश्वर गावचा प्रामुख्याने उल्लेख करावा लागेल. तीव्र उतारांचा वळनावळनांचा रस्ता उतरून गावात प्रवेश होतो.  वेळणेश्वर हे गुहागर पासून साधारण 22 किलोमीटर अंतरावर गाव आहे. सुमारे  1200 वर्षांपूर्वीपासून गाव इथे वसलेले आहे.  वेळणेश्वर  मंदिराचा इतिहास  म्हणजेच या गावाचा इतिहास आहे. 
श्री वेळणेश्वर मंदिर  
           सभोवताली नारळ - पोफळीच्या बागा , सुरक्षित  आणि स्वच्छ समुद्र किनारा आणि लाटांच्या गाजेचे पार्श्वभूमीवर  वेगळेपण जाणवते. वेला  म्हणजे समुद्र किनारा , त्या तीरावर असणारा देव तो  वेळणेश्वर किंवा नवसाला पावायला वेळ न लावणारा म्हणून  वेळणेश्वर . येथील  गावकऱ्यांच्या मते 12 व्या शतकात इथे छोटे मंदिर होते त्यावेळी त्यास " वेळोबा " म्हणत. 
              मंदिर आवर खूपच मोठे आहे. त्यामाधेय 9-10 मित्र उंचीची दीपमाळ  आहे. घुमटाकार  शिखराचा सभामंडप , बाहेर पितळी  ओटा , त्यावर चारही बाजूने एकमुखी मुखवटे  आणि त्यावर पाच फन्यांचा  नाग आहे. गाभाऱ्यात  अडीच - तीन फुटी लांबीची शिवपिंडी असून त्यावर शंकराचा मुखवट ठेवून पोशाख  घालतात शिवपिंडीवरही पाच फण्यांचा नाग आहे. पिंडीच्या मागे कोनाड्यात पार्वती आणि गणपतीच्या मूर्ती आहेत. गाभाऱ्याबाहेर  कालीमाता , महिषासुरमर्दिनी , गोपाळकृष्ण यांच्या पंच धातूच्या तर विठ्ठल रखुमाई ची पाषाण  मूर्ती आहेत. मुख्य मंदिराला लागुनच श्री काळ भैरव , श्री  गणपती , श्री लक्ष्मि नारायण अशी मंदिरे आहेत . स्थानिक  लोक या काळ भैरवाला कौल  लावताना पहायची संधी मिळाल्यास ती जरूर बघावी. 
 वेळणेश्वर समुद्र 
          वेळणेश्वर समुद्र किनाऱ्याचा विशेष उल्लेख करावा लागेल , स्वच्छ आणि सुरक्षित अशा समुद्रकिनारी मंदिराच्या बाजूने जो डोंगराचा भाग घुसला आहे त्याला " मेरुमंडल "   म्हणतात. 
             इथे  येणाऱ्या  पर्यटकांसाठी गावात घरगुती तसेच जवळपास काही हॉटेल्स वगैरे  आहेत. तसेच  वेळणेश्वर  भक्त निवसातही उत्तम सोय  होऊ शकते. अशा या निसर्ग समृद्ध ठिकाणाला सर्वांनी एकदा तरी अवश्य भेट द्यायला हवीच !  

Thursday, 7 June 2012

हेदवी - श्री दशभुज गणपती 
          गुहागर पासून २५ किलोमीटर अंतरावर हेदवी हे गाव आहे. किल्लेवजा तटबंदीने वेढलेले थोड्या उंचीवरील गणेश मंदिर. वर चढून जाण्यासाठी पायऱ्या आहेत आणि थेट प्रवेशद्वारापर्यंत रस्ताही आहे. दगडी तटबंदी , आजूबाजूचा परिसर , फुलबाग आणि पाश्वभूमीवर दिसणारी मंदिराची दगडी वास्तू यामुळे  प्रथम दर्शनीच पर्यटक प्रेमात पडतो. इतर पर्यटन स्थळांप्रमाणेच हेदवी गणेशाची पण काहीशी कथा सांगितली जाते. 
मंदिर 
     पेशवेकाळात केळकर स्वामी नावाचे गणेशभक्त राहत होते. त्यांची पुण्याला पेशव्यांशी भेट झाली असता त्यांना वर्तवलेल्या काही घटनांची साक्ष पटल्यामुळे पेशव्यांनी त्यांना त्या काळी मंदिर बांधण्यासाठी १ लाख रुपये दिले . त्या पैशातून केळकर स्वामिनी हे मंदिर उभारले. गणपतीची मूर्ती काश्मीर मधील पाषाणापासून बनवलेली आहे. दहा हातांच्या या मूर्तीच्या मांडीवर सिद्धलक्ष्मि विराजमान आहेत. उजव्या वरच्या हातात चक्र , दुसऱ्या हातात त्रिशूळ , तिसऱ्या हातात धनुष्य , चौथ्या हातात गदा आणि पाचव्या आशीर्वादाच्या हातात महाळूंग फळ आहे. डाव्या हाताच्या वरच्या हातात कमाल , दुसऱ्या हातात पाश , तिसऱ्या हातात नीलकमळ , चौथ्या हातात रदन (दात ) , आणि पाचव्या हातात धान्याची लोंबी आहे. सोंडेत अमृतकुंभ म्हणजे कलश आहे. मूर्तीचे कोरीवकाम उत्कृष्ट असून गळ्यात अनेक प्रकारच्या माळा आहेत. सिंव्हासनावर उंदीरही कोरलेला आहे. सभामंडपात गाभाऱ्याच्या प्रवेशभिंतीवर जय विजय या द्वारपालांच्या चतुर्भुज मूर्ती आहेत आणि बाहेरील बाजूला पिसारा फुलवलेल्या मोराच्या प्रतिमा आहेत.  मंदिर आवारातच दीपमाळही आहे